📝معرفی و بررسی کتاب ما چگونه ما نشدیم؟ نقد و بررسی فرضیه افول علم در ایران.
مواجهه ایران با غرب یا به زبان کسانی که آن دوره را زیستهاند مواجهه ایران با فرنگ ابعاد گوناگونی داشت. از ابعاد تکنولوژیکی و نظامی بگیر تا ابعاد فرهنگی و اجتماعی. اما یکی از مهمترین جنبههای این مواجهه در علم رخ داد، علم قدیم در برابر علم مدرن که تنها به حوزه خودش محدود نبود بلکه گسترهای اجتماعی، فرهنگی و بعضاً سیاسی یافت. علم مدرن دو چهره متفاوت داشت از طرفی با خود نفی بخشی از علم قدیم را داشت و از سویی دیگر جهانبینی مختص به خودش را. مواجهه با فرنگ سبب شده بود که جامعه به دو گروه بزرگ افراطی تقسیم شود. عدهای مسحور پیشرفتهای فرنگ مدام به تقلید از فرنگ اصرار میورزیدند و عدهای سرسختانه در برابر تغییر مقاومت میکردند. عدهای هم در میانه بودند اما در اقلیت. از دل مواجهه این دو گروه افراطی، دو جریان سر برآوردند یکی بنیادگرایی اسلامی و دیگری تجددطلبی سکولار. بحث حول این دو جریان بسیار است و در حوصله این مطلب کوتاه نیست. بحث این کتاب حول یکی از این جریانهای افراطی میگردد که برای اثبات عقبماندگی ایران به فرضیه افول علم در ایران پرداخته است. بحث اصلی این فرضیه این است که از یک زمان مشخصی که این زمان بسته به کسی که این فرضیه را به کار میبرد اگر آقاخان کرمانی باشد به زمان حمله اعراب به ایران و اگر صادق زیباکلام باشد به اواخر قرن چهارم و پنجم هجری قمری، علم در ایران دچار افول شد و پیشرفتی نداشت، وگرنه ما به جای فرنگ یا غرب گل سر سبد عالم بودیم و جلوتر از همه. اما نویسنده کتاب با بیانی ساده و ادله و اسناد تاریخی نشان میدهد که نهتنها علم در ایران دچار افول نشد بلکه در بعضی رشتهها پیشرفت هم داشت اما نوع این پیشرفت با نوعی که در اروپای غربی اتفاق افتاد متفاوت بود و اساساً نمیشود گفت که اگر علم در ایران به همان شکل ادامه مییافت آیا به علم فرنگی میرسید یا نه؟ با اینکه این کتاب در حوزه خود موفق عمل میکند اما پاسخ سوالاتی که بسیار مهم هستند و هنوز جواب روشنی برای آنها نداریم را بیجواب میگذارد. سوالاتی مثل چرا مواجهه با فرنگ به شکل عقبماندگی فهم شد، یا اصلا پیشرفت به چه معناست یا ریشههایی که باعث شد علم در فرنگ به مسیری بیفتد که بسیار بعید بود در جوامع آسیایی-اسلامی بیفتد، چه بودند و سوالاتی از این دست. در کل من این کتاب را بسیار مفید یافتم و جای خالی و کمبود چنین تحقیقاتی درباره گذشته خودمان به میزان بسیار زیادی حس میشود و خوشحالم که این کتاب در خلا تحقیقاتی اینچنینی به چاپ دوم رسید. علاوه بر این، این کتاب به ما کمک میکند تا کمی از افراطگرایی فاصله بگیریم و به جای تقبیح یا تقدیس گذشته سعی کنیم راه سومی پیدا کنیم راهی که شاید به زیبایی شعر نوی شاملو یا قطعه تانگو پرسو باشد که تلفیقی است از موسیقی و ساز ایرانی با موسیقی فلامنکوی اسپانیا.
✅نقاط قوت✅
📍داشتن متنی ساده و روان
📍مناسب برای مخاطب عام تاریخ علم
📍حجم کم در کنار سادگی و موجز بودن
📍ارائه منابعی برای مطالعه بیشتر
❗️نقاط ضعف❗️
📍بد نبود مولف به دیگر نظریهپردازان افول خصوصا میرزا آقاخان کرمانی، آخوندف و دیگران نیز در بخش نظریهپردازان افول اشاره میکرد
📍کمحجم بودن کتاب هم مزیت است هم اشکال، به نظر من جا داشت که کتاب به دو برابر حجم فعلی بسط پیدا میکرد.
📍نداشتن نسخه الکترونیک
🏆امتیاز من به کتاب ۴.۵ از ۵ ستاره
📗اطلاعات فیزیکی کتاب
نام کتاب: ما چگونه ما نشدیم؟ نقد و بررسی فرضیه افول علم در ایران
نویسنده: امیرمحمد گمینی
تعداد صفحات: ۸۸
ناشر: کرگدن
