پادکست اپیتومی بوکس

چطور داستایفسکی بخوانیم؟

چند پیشنهاد کاربردی با توجه به تجربه شخصی از آثار داستایفسکی

داستایفسکی نویسنده بزرگی است، آثار داستایفسکی علاوه بر داشتن داستانی جذاب و گیرا، سرشار از مفاهیم فلسفی و انسانی است و احتمالا خیلی از ما شدیدا علاقه مندیم این آثار را مطالعه کنیم، اما در دنیایی که خواندن نوشته‌های از حوصله مخاطب امروزی فراتر می‌رود و اندک فرصتی برای مطالعه وجود دارد حجم رمان‌های داستایفسکی عاملی بازدارنده در مطالعه آثار این نویسنده بزرگ روس به شمار می‌رود.

من در یکسال گذشته برای ساخت ویژ‌ه‌نامه داستایفسکی تلاش کردم تقریبا تمامی آثار این نویسنده را مطالعه کنم. در این مدت به شناختی دست یافتم که شاید برای کسانی که می‌خواهند مطالعه آثار داستایفسکی را شروع کنند اما فرصتی برای مطالعه تمامی آثار این نویسنده ندارند، کمک کننده باشد. طبیعتا پیشنهاد من به کتابخوان‌ها، مطالعه تمامی آثار داستایفسکی به ترتیب انتشار آن‌هاست اما از آنجا که این پیشنهاد در اغلب موارد عملی نیست در ادامه سعی خواهم کرد راه‌حلی کلی برای رفع مشکل به دست دهم تا حتی الامکان از آثار این نویسنده بزرگ بهرمند شده و لذت ببرید. طبیعی است که مواردی که مطرح می‌شود نظر شخصی بنده است و می‌توان در مطالعه این آثار روش‌های دیگری نیز پیش گرفت.

به طور کلی آثار داستایفسکی را می‌توان به دو دوره تقسیم کرد. دوره اول دوران جوانی و شروع به کار نویسندگی داستایفسکی است که با رمان بیچارگان در سال 1846 شروع و با داستان کوتاه قهرمان کوچک در 1849 به اتمام می رسد. داستایفسکی در این سه سال که  قبل از زندان و تبعیدش به سیبری است چند اثر مهم خلق کرده است که می‌شود رد تفکرات موجود در آن‌ها را در آثار مهم بعدی‌اش پیدا کرد. این رمان‌های مهم عبارتند از بیچارگان یا مردم فقیر، همزاد و شب‌های روشن.

نویسندگی داستایفسکی به خاطر زندان و تبعید با وقفه‌ای ده ساله مواجه شد و در سال 1859 با رمان رویای عمو دوباره وارد عرصه نویسندگی شد که تا پایان عمر در سال 1881 ادامه پیدا کرد. آثار مهم و شاخص داستایفسکی در این سال‌ها عبارتند از یادداشت‌هایی از خانه مردگان، یادداشت‌های زیرزمینی، جنایت و مکافات، قمارباز، ابله، شیاطین، جوان خام  و برادران کارامازوف. علاوه بر این‌ها داستایفسکی در این سال‌ها داستان‌های کوتاهی هم نوشته که مهمترین آن‌ها به نظر من کروکودیل و رویای آدم مضحک است.

احتمالا خواهید گفت تا همین جا هم آثار زیادی باید خوانده شود. بله اما می شود همین لیست را هم کوتاه‌تر کرد:

داستایفسکی برای رمان خوان‌ها:

 اگر رمان خوان قهاری هستید و بیش از همه داستان و گره‌های داستانی برای شما اهمیت دارد پیشنهاد می‌کنم این رمان‌ها را حتما بخوانید: جنایت و مکافات، ابله، قمارباز و برادران کارامازوف. در سطح دوم سراغ رمان‌های شیاطین، بیچارگان و شب‌های روشن بروید و در سطح سوم یادداشت هایی از خانه مردگان، همزاد، جوان خام، کروکودیل و رویای آدم مضحک را بخوانید و اگر همچنان فرصت و علاقه داشتید باقی آثار داستایفسکی که من اینجا لیست نکردم را مطالعه کنید. به این ترتیب به نظر من شما مهمترین آثار داستایفسکی را مطالعه کرده‌اید.

داستایفسکی برای فلسفه دوست‌ها:

اگر به طور کلی در رمان‌ها و فیلم‌ها دنبال مفاهیم فلسفی و انسانی می‌گردید و محتوا برای شما بسیار مهم تر از فرم است پیشنهاد می‌کنم حتما این آثار داستایفسکی را بخوانید: یادداشت‌های زیرزمینی، جنایت و مکافات، شیاطین و برادران کارامازوف. در سطح دوم همزاد، ابله، رویای آدم مضحک و قمارباز را بخوانید و در سطح سوم یادداشت‌هایی از خانه مردگان، بیچارگان، شب‌های روشن، جوان خام و کروکودیل. همانند دسته قبل در صورت علاقه و فرصت سراغ باقی آثار داستایفسکی بروید.

داستایفسکی برای علاقمندان به روانشناسی:

اما آثاری که علاقمندان به روانشناسی را جذب خواهد کرد این‌ها هستند: همزاد، قمارباز، یادداشت‌های زیرزمینی، جنایت و مکافات و جوان خام. در سطح دوم ابله، یادداشت‌هایی از خانه مردگان، برادران کارامازوف، شب‌های روشن و در سطح سوم بیچارگان، کروکودیل و رویای آدم مضحک را بخوانید. و همچنان اگر فرصت داشتید باقی آثار داستایفسکی را مطالعه کنید.

اگر می خواهید مهمترین آثار داستایفسکی را بخوانید:

به زعم منتقدین پنج رمان بزرگ داستایفسکی آثار مهمی هستند یعنی جنایت و مکافات، ابله، شیاطین، جوان خام و برادران کارامازوف. جوان خام نسبت به چهار اثر دیگر اثری ضعیف‌تر است و به نظر من می‌شود با آثاری مثل یادداشت‌های زیرزمینی، قمارباز و یادداشت‌هایی از خانه مردگان جایگزین شود چون این سه اثر جذابیت بیشتری نسبت به جوان خام دارند.

در کل همانطور که گفتم پیشنهاد من مطالعه تمامی آثار داستایفسکی است اما اگر به هر دلیلی فرصت نداشتید دست کم امیدوارم مهمترین آثار داستایفسکی را به شما معرفی کرده باشم تا راحت‌تر سراغ آثار این نویسنده بزرگ روس بروید.

چند کلمه درباره ترجمه آثار داستایفسکی

یک قاعده کلی: اگر اثری از داستایفسکی توسط سروش حبیبی ترجمه شده است حتما از آن ترجمه استفاده کنید در غیر این صورت ترجمه‌های مهری آهی، حمیدرضا آتش برآب، سعیده رامز و یلدا بیدختی نژاد از روسی است و ترجمه های رضا رضایی و علیقلیان و صالح حسینی از انگلیسی و ترجمه محمد قاضی از فرانسه. نکته آخر اینکه متاسفانه برادران کارامازوف هنوز از روسی به فارسی ترجمه نشده (یا من ندیدم) و ترجمه‌های موجود در بازار با یک واسطه صورت گرفته است.

نظرات ۳

  • سلام
    با اینکه قبلا اسم این نویسنده رو زیاد شنیده بودم ولی اهل رمان خوندن نبودم هیچوقت سمت کتاباش نرفتم😅
    اما از اونجایی که پادکست شمارو حسابی دوست داشتم و اپیزودهایی که درباره زندگی داستایفسکی بودو گوش کردم اینقد برام این ادم جذاب بود که دوست داشتم کتاباش روهم بخونم
    من با جنایت و مکافات شروع کردم😁
    خیلی خیلی خیلی جذاب بود و واسه تک تک دوستامم فرستادم😅😅
    خواستم تشکر کنم ازت، پادکستت عالیه❤️❤️❤️

     
  • عالی بود
    فقط یکم مشکلی که با داستا یفسکی وجود داره تعداد زیاد شخصیت و اسمهای خارجی که آدم با هم قاطی مکندشون و حجم زیاد کتابها هست که خوندن رو سخت میکنه.